First Aid 1
ကို July Drem Blog မွာ ဆရာေတာ္တို႔ လမ္းေလွ်ာက္ရင္ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ ေ၀ဒနာေတြကို ျပဳစုနည္းမ်ား တင္ထားပါတယ္။ အဲဒါကို ျပန္ကူးယူေဖာ္ျပထားတာပါ။ ဆက္လက္ ျဖန္႔ေ၀ေပးၾကပါ။
*** *** ***
ေရွးဦးျပဳစုျခင္းနဲ႕ ပါတ္သတ္ၿပီး အခုလက္တေလာ အသံုး၀င္မယ့္ အရာေလးေတြကို တင္ျပခ်င္တဲ့စိတ္က အခုတေလာ ျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။ ေရွးဦးျပဳစုျခင္းဆုိတာ ေကာင္းႏိုးရာရာ မွန္းဆျပဳစုတဲ့ ပညာရပ္မဟုတ္ပါဘူး။ ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ ပညာရွင္ေတြက လက္ခံထားတဲ့ နည္းစနစ္က် ပညာရပ္ကို အသံုးျပဳျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးရံုေဆးခန္းက ဆရာ၀န္ေတြလို ေရာဂါလံုး၀အရွင္း ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ေဆးကုသတာမ်ိဳးလည္း မဟုတ္ပါဘူး။
အဲဒါဆို ေရွးဦးျပဳစုျခင္း First Aid ဆိုတာ ဘာလဲေပါ့ ...
ေရွးဦးျပဳစုျခင္း ဆိုသည္မွာ မေတာ္တဆႏွင့္ တမင္ ႀကံရြယ္ခ်က္ေၾကာင့္ ရရိွေသာ ဒဏ္ရာမ်ားႏွင့္ ရုတ္တရက္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ေရာဂါေ၀ဒနာရွင္မ်ားကို ေတြ႕သည္႕ေနရာတြင္ ရရိွသည္႕ပစၥည္းျဖင့္ ေ၀ဒနာ သက္သာေစ၍ အသက္ခ်မ္းသာမႈ ရရိွေစေရးအတြက္ ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ (ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံု စသည္မ်ား) အကူအညီ ရရိွသည္အထိ ျပဳစုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ (မွီျငမ္း ... အေျခခံေရွးဦးျပဳစုနည္း စာအုပ္)
ေရွးဦးျပဳစုျခင္းထဲက ႂကြက္တက္ျခင္း Cramp?၊ အပူရွိန္ေၾကာင့္ ပင္ပန္းျခင္း Extreme Heat? အပူရွပ္ျခင္း ံHeatstroke နဲ႕ အဖ်ားတက္ျခင္း Fever တို႕နဲ႕ ပါတ္သတ္ၿပီး ျပဳစုနည္းမ်ားကို တင္ျပေရးသား သြားပါမယ္။ လတ္တေလာမွာ အေ၀းကေန ကူညီေပးႏိုင္တာေလးေတြကို ကူညီေပးတာပါ။ အက်ိဳးရိွမယ္လို႕ ယူဆရပါတယ္။
ႂကြက္တက္ျခင္း Cramp
ႂကြက္သားေတြ ပင္ပန္းစြာ အလုပ္လုပ္ရရင္ ဥပမာ တာေ၀း လမ္းေလွ်ာက္ရင္ ေျပးရင္၊ ေရကူးရင္ ႂကြက္တက္တတ္ပါတယ္။ ကိုယ္တြင္းမွာရိွတဲ့ ေရနဲ႔ ဆားဓါတ္ေတြ ေလွ်ာ့နည္းသြားရင္ ျဖစ္တတ္သလို အစာအာဟာရဓါတ္မ်ား ခ်ိဳဳ႕တဲ့ ေလွ်ာ့နည္းရင္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ေနပူထဲမွာ ပင္ပန္းႀကီးစြာ အလုပ္လုပ္ရတဲ့အခါမွာလည္း ေခၽြးထြက္လြန္ၿပီး ႂကြက္တက္တတ္ပါတယ္။
ႂကြက္တက္သူကို ဘယ္လို ျပဳစုမလဲ ...
လူနာကို ပထမဦးဆံုး လွဲေလ်ာင္းထားလိုက္ပါ။ ႂကြက္တက္တဲ့ အစိတ္အပုိင္းကို လက္နဲ႕ ဆုပ္နယ္ေပးပါ။ တာေ၀း ခရီးရွည္ အေျပးသမား လမ္းေလွ်ာက္လာသူမ်ား ႂကြက္တက္ရင္ လင္နမင္နဲ႕ ပရုပ္ဆီ မလိမ္းသင့္ပါ။ ေရေအးေအး၊ ေရခဲကို ပလတ္စတစ္အိတ္ထဲထည္႕ၿပီး ႂကြက္တက္တဲ့ေနရာကို ကပ္ေပးပါ။ ၿပီးရင္ လူနာကို အနားယူခိုင္းပါ။ ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ အကူအညီ ယူခိုင္းပါ။
ေပါင္သလံုးရဲ႕ အေနာက္ဘက္မွာ ႂကြက္တက္ရင္ ႂကြက္တက္တဲ့ ေျခေထာက္ကို ျပဳစုသူရဲ႕ ထိုင္လွ်က္အေနအထား ပခံုးေပၚကို ေျဖာင့္ေျဖာင့္တန္းတန္း တင္လိုက္ပါ။ ၿပီးရင္ ႂကြက္တတ္တဲ့ေနရာကို ႏိွပ္နယ္ေပးပါ။ ေပါင္ရဲ႕ အေရွ႕ဘက္မွာ ႂကြက္တက္ရင္ ဒူးကို ေကြးၿပီး ေထာင္ခိုင္းထားလိုက္ၿပီး ႏွိပ္နယ္ေပးပါ။ ေျခဖ၀ါးမွာ ႂကြက္တက္ရင္ ေျခဖ၀ါးကို ျပဳစုသူရဲ႕ ေပါင္ေပၚမွာ အနည္းငယ္ေႁမွာက္ တင္ၿပီး ႏိွပ္နယ္ေပးပါ။ ေျခသလံုးမွာ ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ ဒူးနဲ႕ ေျခသလံုးကို တေျပးတည္းထားၿပီး ႏိွပ္နယ္ေပးပါ။
အပူရွိန္ေၾကာင့္ ပင္ပန္းျခင္း Extreme Heat
ေခၽြးထြက္လြန္ရင္ ကိုယ္ပူရိွန္တက္လာၿပီး ေရဓါတ္ကုန္ဆံုးကုန္လို႕ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒါမ်ိဳးဆိုရင္ လူနာကို ေလ၀င္ေလထြက္ေကာင္းတဲ့ ေအးတဲ့ေနရာမွာ ထားပါ။ ထူထဲတဲ့ အ၀တ္အစားေတြကို ဖယ္ရွားေပးပါ။ ပန္ကာ၊ ယပ္ေတာင္တို႕နဲ႕ လူနာကို သက္သာေစဖို႕ လုပ္ေဆာင္ပါ။ ေရပတ္တိုက္ပါ။ ေရေအး၊ ဓါတ္ဆားရည္ေတြ တုိက္ပါ။ အကယ္လို႕မ်ား သတိေမ့သြားမယ္ ဆိုရင္ ေဆးရံုကို အျမန္ပို႕ေဆာင္ပါ။
အပူရွပ္ျခင္း Heatstroke
အပူရွပ္တဲ့အခါ လူနာက အပူခ်ိန္ ၁၀၆ နဲ႕ ၁၀၇ ဒီဂရီအထိ ရိွတတ္ၿပီး ေခၽြးေျခာက္ခမ္းေနပါမယ္။ အပူရွပ္ျခင္းက လူကို ေသေစႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဂရုတစိုက္ ျပဳစုေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
လူနာရဲ႕ ထူထဲတဲ့အ၀တ္ေတြကို ဖယ္ရွားပါ။ အသက္ရႈ ေလလမ္းေၾကာင္းေတြ ဖြင့္ထားေပးပါ။ ေအးမွ်တဲ့ ေနရာကို ေျပာင္းလို႕ရရင္ ေျပာင္းေပးပါ။ ေလေကာင္းေလသန္႕ရဖို႕ အခန္းတံခါးေတြ ဖြင့္ထားပါ။ ေရေအး၊ ေရခဲေရေတြနဲ႕ ကိုယ္ကို အဆက္မျပတ္ ပြတ္တိုက္ေပးပါ။ ဦးေခါင္း၊ နဖူးတို႕မွာ ေရခဲေရ ေရေအးေအး ဆြတ္ထားတဲ့ အ၀တ္ေခါက္ကို တင္ေပးထားပါ။ ကိုယ္အပူခ်ိန္ ၁၀၂ ဒီဂရီ ေရာက္လာတဲ့အထိ ေရခဲဖတ္ ဆက္လက္အုပ္ေပးပါ။ ေရေအးေတြနဲ႕ ပြတ္တိုက္ေပးေနပါ။ အကယ္လို႕ လူနာက အေရျပား ေအးစက္လာၿပီး ေခၽြးျပန္ေနရင္ ေရပတ္တိုက္တာကို ရပ္ၿပီး ဓါတ္ဆားရည္တိုက္ပါ။ ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ အကူအညီ ေတာင္းခံပါ။
အဖ်ားတက္ျခင္း Fever
ငွက္ဖ်ား၊ တိုက္ဖြိဳက္နဲ႕ အျခားအပူႀကီး ေရာဂါေတြေၾကာင့္ အဖ်ားတက္ေစပါတယ္။ ေလေကာင္းေလသန္႕ရဖို႕ အခန္းတံခါးေတြ ဖြင့္ထားပါ။ ထူထဲတဲ့ ေစာင္ေတြ အ၀တ္ေတြကို လူနာကိုယ္ေပၚက ဖယ္ရွားပါ။ လူနာကို ေလ၀င္ေလထြက္ေကာင္းတဲ့ ေအးတဲ့ေနရာမွာ ထားပါ။ ေရေအး၊ ေရခဲေရေတြနဲ႕ ေရပတ္တိုက္ပါ။ အပူႀကီးတဲ့သူဆိုရင္ ေရငတ္ၿပီး အာေျခာက္တဲ့အတြက္ ေရေအး၊ ဓါတ္ဆားရည္ေတြ တုိက္ပါ။ ႏို႕စို႕ကေလးအရြယ္ ဆိုရင္ မိခင္ႏို႕မ်ားမ်ား တိုက္ပါ။ ေဆးအကူအညီ ရယူပါ။
ေနာက္ထပ္ အသံုး၀င္မယ့္ ေရွးဦးျပဳစုနည္းေတြကို ဆက္လက္တင္ျပေပးပါမယ္။
Ref: First Aid Handbook by Anita Kerwin-Nye (UK)
July Dream
